Ο Χέρμαν Έσσε στα μνημειώδη έργα του Σιντάρτα και Νάρκισσος και Χρυσόστομος περιγράφει γλαφυρά τον κάθε έφηβο να επαναστατεί και βίαια να κόβει τον ομφάλιο λώρο από το γονέα του. Πολλές φορές αδικώντας το γονέα, πολλές φορές αδικώντας τον εαυτό του τον ίδιο. Γιατί ο έφηβος στην αιώνια ρήξη του με το γονέα του, αποκηρύσσει τα κομμάτια εκείνα του γονιού του που του θυμίζουν τον ίδιο. Και δημιουργεί όλες εκείνες τις νευρώσεις αυτοοικτιρμού για τον εαυτό του, μόνο γύρω από την προίκα που του κληροδότησε ο γονιός του και θα κουβαλάει αιώνια προσπαθώντας να την κρύψει, από τα μάτια του πρώτα.
Ο Αριστοτέλης στα Ήθη των Νέων του περιγράφει γλαφυρά την ορμή και το πάθος, την αφοβία των νέων που έχοντας κατακτήσει της βασικές δεξιότητες κατάκτησης της ζωής παίρνουν παραμάζωμα τους πάντες, αλλά και τα πάντα, αξίες, μνήμες, πιστώσεις και ευγνωμοσύνες. Και κάθε γονιός και κάθε δάσκαλος «δίνουν χώρο», «συν-χωρούν», συγχωρούν την ζωογόνο και γεμάτη κίνηση και κίνητρο έπαρση του νέου, του γεμάτου ορμή, πάθος και αφοβία. Και ο Σωκράτης μας βεβαιώνει ότι ο αγαθός δάσκαλος, αυτός που δεν είναι ούτε αλάθητος και επομένως ούτε επηρμένος, καμαρώνει μαθητές που ανοίξαν τα φτερά τους και πετάξαν και τους τηρά από απόσταση, βλέποντάς τους να αναπαράγουν με τόση συνέπεια εκείνα πού’ μαθαν.
Αποτελεί νομοτέλεια ο θυμωμένος και ενθουσιασμένος μαθητής, όπως και ο έφηβος, να καρπωθεί και να οικειοποιηθεί την προίκα που του κληροδότησαν χωρίς να ανατρέξει ξανά στο δάσκαλο ή το γονέα και χωρίς μνεία στην τόσο ιερή σχέση μαζί του, τουλάχιστο μέχρι να αρχίσουν να λιώνουν τα κέρινα φτερά του. Δεν είναι γιατί η σχέση υπήρξε προβληματική, δεν είναι γιατί δεν της άξιζε αυτή η μνεία. Δεν έχει να κάνει ούτε με τη σχέση, ούτε με το δάσκαλο ή το γονέα. Έχει να κάνει με το δρόμο που θα επιλέξει ο καθένας για την αυταξία και την αυτονόμηση. Κάποια παιδιά μεγάλωσαν αγαπημένα και βρίσκουν αυταξία στη συνύπαρξη και τη συνέργεια. Κάποια παιδιά μεγάλωσαν συγκρινόμενα και βρίσκουν αυταξία στη σύγκριση και τον ανταγωνισμό. Εξάλλου η γνώση δεν έχει DNA ή ταμπέλες για να διεκδικήσει κανείς την κυριότητά της. Και αν κάποια γνώση ανήκει όντως σε κάποιον γιατί τη γέννησε, αυτός δεν φοβάται και δεν την περιφρουρεί, γιατί δουλειά του είναι να γεννάει γνώση και να τη δίνει απλόχερα. Όταν φτιάχνεις κάτι μόνος δεν φοβάσαι μην το χάσεις, γιατί γνωρίζεις πώς το έφτιαξες. Προστατευτικοί και συντηρητικοί είναι όσοι απολαμβάνουν τα δημιουργήματα των άλλων.
Με τέτοια διάθεση βλέπω περιεχόμενο μιας δεκαετίας πριν να βραβεύεται σήμερα στα χέρια φορέων στους οποίους προσχώρησαν πελάτες και μαθητές μου. Με την ίδια διάθεση βλέπω κατασκευαστές λογισμικών να αναπαράγουν ακόμη και την ορολογία που καθιέρωσα εδώ και μια δεκαπενταετία στα συστήματα διαχείρισης της γνώσης που σχεδίασα. Τους φωνάζω ότι η καινοτομία δεν βρίσκεται σε κάποιο λογισμικό, αλλά στην αρχιτεκτονική συστημάτων διαχείρισης της γνώσης που είναι τόσο ιδιαίτερη για την κάθε επιχείρηση και την κάθε εκπαιδευτική μονάδα. Είναι τόσο εύκολο μια τέτοια αρχιτεκτονική να την κάνεις κώδικα μετά, αλλά όλοι ακόμα ψάχνουν το ιδανικό λογισμικό.
Από την άλλη, με τόση υπερηφάνεια στέκομαι στο παρασκήνιο και παρακολουθώ τους γεμάτους ενθουσιασμό νέους εκπαιδευτικούς και επιχειρηματίες, τους μαθητές μου, να δημιουργούν και να τρέχουν, εν τέλει πάνω στις μεθοδολογίες που συνέγραψα και δοκίμασα στην πράξη μέσα στο The αriston Project. Γιατί όλες εκείνες οι αναφορές στη διαφοροποιημένη διδασκαλία, το διαφοροποιημένο μάνατζμεντ, τον Μπλουμ και την πυραμίδα της κατάκτησης, την ψηφιακή εκπαίδευση, την ανάστροφη τάξη, την κεντροκοστική αρχιτεκτονική επιχειρήσεων, τις δεξιότητες 2020, δεν αποτελούν κάτι για το οποίο μίλησα εγώ πρώτος. Στο The αriston Project όμως τα βάλαμε για πρώτη φορά όλα αυτά μαζί σε έναν επαναστατικό άξονα από το 2003 που σιωπηλά, αθόρυβα και ανθεκτικά δημιουργούν ένα πλαίσιο αντίστασης σε όλα όσα ονομάζονται “κρίση” σήμερα. Μια αντίσταση από και για τη μικρή επιχείρηση, από και για την μη τυπική εκπαίδευση (και ας επιμένουν κάποιοι να την αποκαλούν άτυπη), από και για τον μαθητή και τον εργαζόμενο του παρόντος και του μέλλοντος μέσω της Εγγενούς Ατομικής Επιχειρηματικότητας, όπως την έχω ορίσει στο τελευταίο μου βιβλίο The αriston CODEX. Μια αντίσταση για χάρη της οποίας πολλούς από τους πελάτες-μαθητές μου τους πρόσφερα και το ρόλο του υπαλλήλου στην επιχείρησή μου με στόχο να γνωρίσουν βιωματικά την εφαρμογή των αρχών που στη θεωρία είχα διδάξει.
Με ή χωρίς μνεία λοιπόν, όσο «μπροστά» και αν κοιτώ κατά τις κάπως ειρωνικές πιστώσεις που γαργαλάν πού και πού τα αυτιά μου, το πλαίσιο αντίστασης που το 1995 ζωγράφιζα έχει σπαρθεί και το The αriston Project είναι βραδυφλεγώς ενεργό. Και οι πελάτες-μαθητές μου είναι ζωντανοί και δραστήριοι και χτίζουν πάνω στη γόνιμη γη που πρίν δέκα χρόνια φάνταζε ως επιστημονική φαντασία. Είμαι πραγματικά υπερήφανος γι’ αυτούς και χαρούμενος με την πρόοδό τους, γιατί αυτή ήταν η δουλειά μου. Να τους ρίξω έτοιμους στο στίβο τους. Νιώθω πλήρης. Έχω δύο πράγματα να τους θυμίσω μόνο. Ένα, να μη δώσουν σε κανένα δωρεάν εκείνο που οι ίδιοι πλήρωσαν ακριβά για να μάθουν, γιατί οι επιτήδειοι καραδοκούν. Το δεύτερο, να μη διστάσουν να να με φωνάξουν αν για οποιοδήποτε λόγο τα φτερά τους αρχίσουν να λιώνουν. Είμαι ο ίδιος άνθρωπος και τους περιμένω πάντα με την ίδια χαρά και αγάπη.
Όπως και να’ναι, και εγώ δεν μπορώ να σταματήσω να κοιτάζω μπροστά. Αυτά ήταν δέκα χρόνια πριν, τώρα είμαστε δέκα χρόνια μετά, και τώρα σχεδιάζουμε τα επόμενα δέκα χρόνια που θα έρθουν. Και πρόκειται για μια εξίσου συναρπαστική εμπειρία. Οι δικοί μας άνθρωποι είναι πάντα δικοί μας άνθρωποι!
